Θόδωρος Αγγελόπουλος "Η σκόμη του χρόνου"

The Dust of Time (Η σκονη του χρονου)

Ενας σκηνοθέτης γυρίζει μια ταινία με βάση την ερωτική ιστορία των γονιών του, της Ελένης και του Σπύρου. Εκείνη φοιτήτρια από τη Θεσσαλονίκη που πιάνεται επί Εμφυλίου και αποδρά απ'τις φυλακές για να καταλήξει στην Τασκένδη, όπου μετά από χρόνια θα έρθει να τη βρει ο Σπύρος, έχοντας περάσει όλο αυτό το διάστημα ψάχνοντάς την. Όμως θα χωριστούν πάλι, κι εκείνη θα καταλήξει στη Σιβηρία, όπου θα γνωρίσει το Γιάκομπ, που έχει διαγραφεί απ'το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Αλλά οι δρόμοι του Σπύρου και της Ελένης θα ανταμώσουν κάποια στιγμή ξανά.
Έως ότου φτάνουμε στην Παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1999, μια μέρα πριν αλλάξει ο αιώνας. Ο Σπύρος, η Ελένη, ο Γιάκομπ βρίσκονται στο Βερολίνο, όπου ο γιος του ζεύγους γυρίζει το φιλμ του, αλλά ταυτόχρονα αναζητά την κόρη του, Ελένη, που το έχει σκάσει..

Μετά το εξαιρετικό "Λιβαδι που δακρυζει" ο Θόδωρος Αγγελόπουλος επιστρέφει με το δεύτερο μέρος της Τριλογίας του, τη "Σκόνη του χρόνου".
Διηγείται την ιστορία του 20ού αιώνα, εποχή που ο ιστορικός Eric Hobsbawm έχει χαρακτηρίσει "Εποχή των άκρων"..
Αρχικά, η Ελλάδα και όλα όσα έγιναν κατά τη διάρκεια της Χούντας και του Εμφυλίου. Η βοήθεια από τη Μόσχα που δεν ήρθε ποτέ, η αλλαγή τροχιάς του τίτο, η Βάρκιζα. Μια απογοήτευση που κόστισε σε πολύ κόσμο.. Αλλά και το τι γινόταν παγκοσμίως εκείνη την περίοδο ήταν ασύλληπτο : υπαρκτός σοσιαλισμός σε Σοβιετική Ένωση, Βαλκάνια, Ανατολικό Βερολίνο, κλπ αλλά και ο πόλεμος στο Βιετνάμ αργότερα, μέχρις όλα να καταρρεύσουν το 1989. Πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, πτώση του Τείχους, αστ

ικές θεωρίες τύπου Fukuyama περί τέλους της ιστορίας. Τσάκισμα των ελπίδων, των ιδανικών, των προσδοκιών ολόκληρων γενεών.

Όλα αυτά περνάνε πολύ εύστοχα μέσα από την ταινία.

Σπαρακτική η σκηνή με την Ελένη, το Σπύρο και το Γιάκομπ να περπατούν επί 1999 στο Βερολίνο, μια πόλη την οποία είχαν προλάβει αλλιώς και πως την βρίσκουν. Πλέον, έχουν καταλήξει εκτός των πραγμάτων, εκτός των εξελίξεων.. Αυτοί, οι αγωνιστές, οι ιστορικές φιγούρες τις οποίες ξέρασε η ιστορία.. Όλα τα γεγονότα αυτά μπορεί να κάνουμε τώρα σα να ήταν πολλά πολλά χρόνια πριν, τα έχει σκεπάσει η σκόνη του χρόνου.

Όμως, είναι σκόνη.

Λίγο να ακουμπήσεις το χέρι σου σε αυτή και έχει φύγει. Οι μνήμες είναι νωπές ακόμη. Και οι σημερινές γενιές και ο τρόπος ζωής και αντίληψής τους έχει διαμορφωθεί με βάση αυτά τα γεγονότα. Όπως και η πικρία των τότε πρωταγωνιστών..

Διάβαζα μια συνέντευξη του Αγγελόπουλου για το φιλμ και αυτό που μου έμεινε ήταν η περιγραφή του ενόσω γύριζε τη σκηνή όπου ανακοινώνεται στην ΕΣΣΔ ο θάνατος του Στάλιν. Ενώ λοιπόν γυρίζεται η συγκεκριμένη σκηνή, ο κόσμος που πέρναγε, οι απλοί κάτοικοι της περιοχής έκλαιγαν. Ένιωθαν ότι το ζούσαν ξανά..

Ισως το φιλμ να μην ηταν αναγκαιο να επεκταθει και στην ιστορία του γιου-σκηνοθέτη και της κόρης του. Σε καποιους δειχνει καπως περιττο. Ίσως ακομη και ο Willem Dafoe να σταθηκε καπως λιγος τελικα γι'αυτό το ρόλο.. Παντως ο Bruno Ganz ηταν καταπληκτικος(κράταγε την ταινία) και η Irène Jacob επισης πολυ καλη, την οποία είχα να δω από την εποχη Kieslowski. Η φωτογραφία (αιθέρια), η μουσική (πιάνο σόλο κυρίως) και η σκηνοθεσία (μονοπλάνα) ήταν εκπληκτικά για άλλη μια φορά, αν και δεν υπήρχαν οι αριστουργηματικές σκηνές με τον άριστο συνδιασμό των τριών που έχουμε συναντήσει στις προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη. Το σενάριο επίσης (έκανε μια κοιλιά στη μέση, αλλα επέστρεφε δριμύτερο στο τέλος, όπου το φινάλε σε αποζημίωνε), ήταν πολύ δυνατό.

Γενικά μιλάμε για μια πολύ καλή ταινία, αλλά και για μια ταινία κάπως κατώτερη των προσδοκιών σε σχέση με τις προηγούμενες του Αγγελόπουλου..