Το δωρο...

Αναδημοσίευση από το blog του Σπύρου Γιανναρά

Μπήκα όπως κάθε βράδυ στο μετρό, βρήκα ελεύθερο κάθισμα και κάθισα. Απέναντί μου καθόντουσαν δύο νεαρά μελαμψά παιδιά από την Ινδία ή το Πακιστάν, γεγονός που μάλλον εξηγούσε το γιατί σε ώρα αιχμής τα δυο αντικριστά τους καθίσματα παρέμεναν αδειανά. Μου χαμογέλασαν ζεστά, προσφέροντάς μου ένα βουβό, αλλά εύγλωττο καλωσόρισμα. Ενιωσα αμήχανα, αλλά εντούτοις τους κοίταξα στα μάτια, ανακαλύπτοντας δυο φωτεινά και προσηνή πρόσωπα. Δεν ξέρω γιατί αλλά μόλις το μάτι μου έπεσε στο μακρύ περίτεχνο κομποσχοίνι που ο ένας εκ των δύο είχε τυλιγμένο στην παλάμη, δεν βάσταξα και είπα, δείχνοντάς το με το χέρι: πολύ όμορφο κομποσχοίνι…

Εκείνος στράφηκε στον διπλανό του, που του μετέφρασε την ξεκάρφωτη φράση μου, κι αμέσως το ξετύλιξε από το χέρι και μου το προσέφερε. Πάρε το, συμπλήρωσε ο άλλος. Εμεινα άναυδος. Η αφοπλιστική κατάδηλη ειλικρίνεια της δωρεάς δεν άφηνε περιθώρια άρνησης του δώρου· κανένα περιθώριο ανούσιας υπακοής στις επιταγές της τυπικής δυτικοευρωπαϊκής «ευγένειας». Τα δύο παιδιά ήταν πολύ πρόχειρα ντυμένα, φτωχικά με τα σημερινά μικροαστικά δεδομένα. Ηταν φανερό ότι το δώρο προερχόταν από το υστέρημά τους.
Θυμήθηκα τα λόγια του ταχυδρόμου του Ταρκόφσκι: «το δώρο πρέπει να είναι θυσία για να είναι δώρο». Συνειδητοποίησα ντροπιασμένος πως όχι μόνο δεν είχα τίποτε – παρά την τεράστια τσάντα που κρατούσα – να τους προσφέρω, αλλά και τίποτα που θα μου έλειπε αν το έδινα. Τίποτα που να μπορεί να λειτουργήσει, να κοινωνηθεί ως δώρο.

Δεν ένιωσα απλώς βαθιά απογοητευμένος από τον εαυτό μου, αλλά ότι βρίσκομαι, ως γέννημα θρέμμα της Δύσης ενώπιον ενός υπέρμετρα ανώτερου, πανανθρώπινου πολιτισμού. Τότε έκανα άλλη μια απέλπιδα σκέψη: όλοι εμείς ετοιμαζόμαστε να πάμε στις κάλπες με μοναχικό εφόδιο τις ατομικές, εγωτικές μας απαιτήσεις για μια πιο εύκολη καταναλωτική ζωή. Ανίκανοι να κάνουμε το παραμικρό δώρο.

Εδώ δουλεύω, μου είπε ο νεαρός καθώς περνούσαμε από τον σταθμό του Θησείου. Το βράδυ, το κρύο πολύ. Χαμογέλασα πονεμένα και σηκώθηκα. Εμένα κάνει παγωνιά μέσα μου, σκέφθηκα.